Σαν σήμερα πριν από 27 χρόνια η τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη δολοφονεί τον βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Παύλο Μπακογιάννη. Ο 54χρονος πολιτικός στις 07:58 το πρωινό της Τρίτης 26 Σεπτεμβρίου 1989 έφτανε στο πολιτικό του γραφείο, στην οδό Ομήρου στο Κολωνάκι. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά της εισόδου έρχεται αντιμέτωπος με τους «εκτελεστές» του. Λίγα δευτερόλεπτα μετά βρίσκει τραγικό θάνατο δεχόμενος τέσσερις σφαίρες από το «θρυλικό» 45αρι της τρομοκρατικής οργάνωσης. Αμέσως μετά οι δολοφόνοι, τρέπονται σε φυγή και ο άτυχος βουλευτής μεταφέρεται στον «Ευαγγελισμό» όπου μια ώρα μετά αφήνει την τελευταία του πνοή, βυθίζοντας στο πένθος τόσο την οικογένειά του όσο και ολόκληρη την Ελλάδα.
Τέσσερις μέρες αργότερα και συγκεκριμένα την Παρασκευή ο 54χρονος πολιτικός και δημοσιογράφος οδηγείται στην τελευταία του κατοικία στη γενέτειρά του στο Καρπενήσι, από πλήθος κόσμου.
Η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, προκαλεί οργή αλλά και έκπληξη σε όλη τη χώρα καθώς ο Ευρυτάνας πολιτικός υπήρξε μια από τις γνώριμες φιγούρες του αντιδικτατορικού αγώνα αλλά και ένα από τα πρόσωπα που πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις για επιτευχθεί η Εθνική συμφιλίωση.
Πως «δικαιολόγησε» η 17 Νοέμβρη τη στυγερή δολοφονία
Η 17 Νοέμβρη λίγες μέρες αργότερα αναλαμβάνει την ευθύνη της δολοφονίας μέσω 12σέλιδης προκήρυξης που στέλνει στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία».
Η προκήρυξη φέρνει τον τίτλο «Άρχισε η κάθαρση» και έχει τη γνωστή σφραγίδα της τρομοκρατικής οργάνωσης.
«Η Νέα Δημοκρατία και ο Συνασπισμός εξαπάτησαν και εξαπατούν χυδαία τον λαό, αφού οδηγούν με τη στάση τους στην παραγραφή των εγκλημάτων, χωρίς να κρατάνε τα προσχήματα», αναφέρει σε ένα της απόσπασμα η προκήρυξη ενώ αναφέρονται ως συνυπεύθυνοι μαζί με τον Παύλο Μπακογιάννη, του σκανδάλου Κοσκωτά οι Παπανδρέου, Κουτσόγιωργας, Πέτσος, Ρουμελιώτης και Χαλικιάς.
«Αποφασίσαμε λοιπόν να εκτελέσουμε τον απατεώνα και ληστή του λαού Μπακογιάννη. Ο κύριος αυτός είναι υπεύθυνος όχι μόνο γιατί έκλεψε τα πρώτα 60 εκατομμύρια του ιδρυτικού κεφαλαίου της Γραμμής αλλά και για τις εκατοντάδες εκατομμύρια που είτε έκλεψε μαζί με τον συνεργάτη του Κοσκωτά για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου Γραμμής, αλλά και για την αγορά μέσω της Γραμμής της Τράπεζας Κρήτης», επισημαίνεται μεταξύ άλλων.
Τι έγραφε ο τύπος για τη δολοφονία Μπακογιάννη
Η εφημερίδα «Πρώτη» στην έκτακτη έκδοσή της την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 1989 γράφει ότι η «Αυριανή» με δημοσίευμά της στις 11.9.1989 προτρέπει σε δράση τη 17Ν, αφού αναφέρεται σε προβοκάτσια την οποία, σύμφωνα με την εφημερίδα του Κουρή, σχεδιάζει η ΝΔ κατά του ΠΑΣΟΚ, καλεί ουσιαστικά τη 17Ν να εμφανιστεί πριν από τις εκλογές για να κριτικάρει τις πολιτικές εξελίξεις και να αναλάβει δράση εναντίον της κυβέρνησης Τζαννετάκη. Η «Πρώτη» συνεχίζει: «Η σατανική όσο και αφελής αυτή υπόδειξη, μετά τη σημερινή δολοφονική ενέργεια, αποκτά ουσιαστικά διάσταση και είναι σκόπιμο να εξεταστεί από τις δικαστικές αρχές».
Ο Χαρίλαος Φλωράκης, σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο», την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου του 1989, δήλωσε για τον φόνο του Μπακογιάννη, ότι «η “Αυριανή” προετοίμασε το έγκλημα της 17Ν».
Η «Αυγή» έγραψε την Τετάρτη 27.9.1989: «Η 17Ν ήξερε τι επιδίωκε: Να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τη διαδικασία της κάθαρσης. Να δημιουργήσει κλίμα έντασης και αναταραχής. Να αναιρέσει τη βούληση του ελληνικού λαού να πορευθεί ομαλά προς τις επικείμενες εκλογές και φυσικά να “αποδείξει” ότι τα σκάνδαλα του καλαμποκιού ή των υποκλοπών ή του Κοσκωτά δεν είναι δα μια τόσο σοβαρή υπόθεση ώστε να ασχολούμαστε με αυτήν». Στην ίδια έκδοση, ο Χαρίλαος Φλωράκης λέει: «Οι αυριανιστές ήσαν οι μόνοι που δεν αισθάνθηκαν για τον φόνο του Μπακογιάννη ντροπή. Κάποιοι βέβαια εμφανίστηκαν υποκριτικά συντετριμμένοι. Ενώ κάποιοι άλλοι – θρασείς, προκλητικοί, αγριάνθρωποι – δεν απέκρυπταν τον επόμενο στόχο τους: “Μετά τον Μπακογιάννη”, έλεγαν, “σειρά έχει ο Κύρκος”!».
Η «Απογευματινή» την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 1989 είχε ως πρώτο τίτλο «Πολιτικοί αρχηγοί: Να οι ηθικοί αυτουργοί. Το ΠαΣοΚ πίσω απ’ τους φονιάδες. Αμεση σχέση κινήματος και εκτελεστών» και ο «Ελεύθερος Τύπος» της ίδιας ημέρας έγραφε: «Χτύπησε η πασοκική 17 Νοέμβρη».
Ποιοι οργάνωσαν και εκτέλεσαν το σχέδιο της δολοφονίας
Κατά τη διάρκεια της δίκης της 17 Νοέμβρη έγινε γνωστό ποιοι βρίσκονταν πίσω από τη δολοφονία. Στα χέρια των Αστυνομικών αρχών βρίσκεται η ομολογία του Βασίλη Τζωρτζάτου. ο οποίος είπε στην προανακριτική του κατάθεση ότι πήρε μέρος στη λήψη απόφασης της δολοφονίας. Βάσει της κατάθεσής του, με τη δολοφονία εμπλέκονται ακόμη οι Αλέκος Γιωτόπουλος, Δημήτρης Κουφοντίνας, Σάββας Ξηρός και Ηρακλής Κωστάρης: «… Σε συνάντηση που είχαμε στα μέσα Αυγούστου 1989 εγώ, ο “Λάμπρος” (σ.σ.: Γιωτόπουλος), ο “Λουκάς” (σ.σ.: Κουφοντίνας) και ο “Μιχάλης” (σ.σ.: Σ. Ξηρός) με πρόταση του “Λουκά” και του “Λάμπρου” αποφασίσαμε την εκτέλεση του βουλευτή Μπακογιάννη. […] Την εκτέλεση έκαναν ο “Λουκάς”, ο “Μιχάλης” και ο “Χάρης” (σ.σ.: Κωστάρης), χωρίς να ξέρω ποιος πυροβόλησε. Μετά την εκτέλεση και οι τρεις ήρθαν πεζή στο αυτοκίνητο όπου ήμουν εγώ». Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα λεγόμενα του Τζωρτζάτου επιβεβαιώνει και ο Χριστόδουλος Ξηρός. «Στη δολοφονία του Μπακογιάννη εγώ δεν συμμετείχα, πλην όμως, απ’ όσα άκουσα στην οργάνωση, την ομάδα αποτελούσαν ο “Σταμάτης”, ο αδελφός μου ο Σάββας, ο “Λουκάς”, ο “Χάρης” και ο “Λάμπρος”» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τι είπε αυτόπτης μάρτυρας στην κατάθεσή του
Αυτόπτης μάρτυρας, ο οποίος κατέθεσε στη δίκη της 17 Νοέμβρη, είπε ότι στο σημείο της επίθεσης είδε τον Σάββα Ξηρό και τον Ηρακλή Κωστάρη. Ο άνθρωπος που έδωσε τη χαριστική βολή με το 45αρι φέρεται να είναι ο Δημήτρης Κουφοντίνας.
Ποια ήταν η ετυμηγορία του δικαστηρίου
Ο πρόεδρος του Δικαστηρίου Μιχάλης Μαργαρίτης τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2003 εκφώνησε την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων επί της ενοχής ή όχι των 19 κατηγορουμένων. Για την ανθρωποκτονία του Παύλου Μπακογιάννη κρίθηκαν ένοχοι οι Δημήτρης Κουφοντίνας, Σάββας Ξηρός, Βασίλης Τζωρτζάτος, Ηρακλής Κωστάρης και Αλέξανδρος Γιωτόπουλος.
Ποιος ήταν ο Παύλος Μπακογιάννης
Γεννημένος στις 10 Φεβρουαρίου του 1935 στο χωριό Βελωτά της Ευρυτανίας, σπούδασε Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία. Πήρε πτυχίο Πολιτικής Οικονομίας και Πολιτικών Επιστημών των Πανεπιστημίων Μονάχου, Τύμπιγκεν και Κωστάντσας (Konstanz), στην οποία ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ των Κοινωνικών Επιστημών.
Στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, δίδαξε Πολιτικές Επιστήμες και Δημοσιογραφία, ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του ΄60 και για 10 περίπου χρόνια διηύθυνε το ελληνόφωνο πρόγραμμα της ραδιοφωνίας της Βαυαρίας. Την περίοδο του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, είχε έντονη αντιδικτατορική δράση με εκπομπές, σχόλια και ειδήσεις που αναμεταδίδονταν μέχρι και από την «Ντόυτσε Βέλλε».
Λίγα χρόνια μετά, στο Μόναχο, γνώρισε τη Ντόρα Μητσοτάκη την οποία και παντρεύτηκε το 1974 κάνοντας μαζί της δύο παιδιά, την Αλεξία και τον Κώστα. Αμέσως μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα. Ξεκινάει να εργάζεται στο «Βήμα», και το 1982 ανέλαβε εκδότης – διευθυντής του εβδομαδιαίου περιοδικού «ΕΝΑ» ως το Φεβρουάριο του 1985. Από το Νοέμβριο του 1985 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1989 διετέλεσε πολιτικός σύμβουλος του Προέδρου της Ν.Δ. Κώστα Μητσοτάκη. Στις εκλογές του Ιουνίου του 1989 εκλέγεται βουλευτής Ευρυτανίας. Αμέσως μετά δημιουργείται η κυβέρνηση Τζανετάκη στην οποία ο Μπακογιάννης έχει ενεργό ρόλο όντας διαπραγματευτής ανάμεσα σε Νέα Δημοκρατία και Συνασπισμό.
Ο Ευρυτάνας πολιτικός, υπήρξε οραματιστής, ήπιος και πίστευε στις συναινέσεις. Υπήρξε πρωτεργάτης του νομοσχεδίου για την απάλειψη των συνεπειών του Εμφυλίου, εργάστηκε για την επιτυχία της συγκυβέρνησης Αριστεράς και Δεξιάς. Ακόμη, ήταν εισηγητής, εκ μέρους της ΝΔ, του νομοσχεδίου για την απάλειψη των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου που υπερψηφίστηκε και έγινε Νόμος του κράτους το καλοκαίρι του 1989. Τέλος στην ιστορία έχει μείνει η ρήση του «Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα» η οποία τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται από πολλούς πολιτικούς κατά τη διάρκεια ομιλιών τους.
Τραγική ειρωνεία… Την ημέρα που δολοφονήθηκε συνέπεσε να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση η χρηματοδότηση του προγράμματος για την Ευρυτανία, που ο ίδιος είχε καταρτίσει.