Η μαύρη κουρτίνα της κατάθλιψης πέφτει, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο βαριά, πάνω από την καθημερινότητα τουλάχιστον 500.000 Ελλήνων. Οι «τυχεροί» ζουν προσπαθώντας να διαχειριστούν την επιβαρυμένη και λόγω της κρίσης ψυχικής τους υγεία, οι άτυχοι καταγράφονται στον μακρύ κατάλογο με τις αυτοκτονίες.
Τα τελευταία έξι χρόνια οι ψυχικές διαταραχές του πληθυσμού, με βασική την κατάθλιψη, αυξάνονται σταθερά με τις αυτοκτονίες για χρέη ή για κατασχέσεις να αποτυπώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο τη νοσηρή πραγματικότητα. Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 2ου Συνεδρίου Ψυχικής Υγείας (2nd Mental Health Conference) χθες στο Ζάππειο είναι αποκαλυπτικά για την εύθραυστη ψυχική υγεία των Ελλήνων.
«Το 2015 οι ασθενείς με κατάθλιψη στην Ελλάδα ξεπέρασαν τους 500.000, φτάνοντας τα μεγέθη μιας πολύ μεγάλης πόλης» ανέφερε ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Πέτρος Σκαπινάκης. Αν αναλογιστεί κάποιος ότι πχ ο Πειραιάς έχει πληθυσμό σχεδόν 500.000, αντιλαμβάνεται τις διαστάσεις που έχει λάβει η… εθνική μας κατάθλιψη.
Όπως τόνισε ο ειδικός, οι ψυχικές διαταραχές πλήττουν συνήθως τους ασθενείς σε μία δύσκολη φάση της ζωή τους -σημειωτέον ότι η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων δεν θεωρείται προφανώς μια δύσκολη φάση στη ζωή των Ελλήνων αλλά μια χρόνια τοξική κατάσταση που δηλητηριάζει την ψυχική τους ηρεμία.
«Όλες οι ψυχικές παθήσεις επιβαρύνουν τα έτη ζωής και την ποιότητα ζωής και αυξάνουν σημαντικά το κόστος στα συστήματα υγείας. Αντί όμως να αντιμετωπίζονται επαρκώς, χρονίζουν και πολλοί ασθενείς πηγαίνουν στο γιατρό μετά από 10 χρόνια. Πολλές φορές οι ασθενείς θεωρούν ότι δεν είναι άρρωστοι. Επίσης έχουν θέματα πρόσβασης σε ψυχιάτρους, ενώ πολλοί σκέφτονται και το κόστος θεραπείας. Όσο καθυστερεί όμως η θεραπεία, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα αναπηρίας» υπογράμμισε ο κ. Σκαπινάκης.
Στο ίδιο -απογοητευτικό- μήκος κύματος ήταν και οι επισημάνσεις της αναπληρώτριας καθηγήτριας Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Μαρίνας Οικονόμου, η οποία εστίασε στις αυτοκτονίες, καθώς αποτελούν έναν από τους πέντε βασικούς δείκτες ψυχικής υγείας. «Διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι σοβαροί λόγοι για αυτοκτονία είναι τα χρέη και η κατάσχεση οικίας. Μετά την εισαγωγή των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των αυτοκτονιών κατά 35%, και ιδίως σε άνδρες παραγωγικής ηλικίας», ανέφερε η κυρία Οικονόμου, παραθέτοντας στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία το 36% του πληθυσμού στην Ελλάδα αγγίζει τα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Βαριά δυσλειτουργία των ψυχικών δομών της χώρας δείχνουν οι ακούσιες νοσηλείες και οι καθηλώσεις των ασθενών με ιμάντες
Σοβαρές δομικές δυσλειτουργίες καταγράφονται από τους ειδικούς σε ό,τι αφορά το σύστημα ψυχικής υγείας της χώρας μας και τις παροχές που προσφέρει προς τους ασθενείς του. Σύμφωνα με στοιχεία από τη «Μελέτη ακούσιων νοσηλειών στην Αθήνα» (ΜΑΝΑ) που υλοποιείται από την ΕΠΑΨΥ και το Πάντειο Πανεπιστήμιο και παρουσιάστηκε στο συνέδριο από τον επικεφαλής κ. Στέλιο Στυλιανίδη, από το 2012 και μετά το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών αυξάνεται ραγδαία: Από 56,6% το 2012, σε 63,5% το 2013 και 74,5% το 2014.
Μ’ άλλα λόγια, επτά στους 10 ψυχικά ασθενείς που κρίνεται ότι πρέπει να μπουν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί), μπαίνουν με εισαγγελική εντολή. Από τις εντολές αυτές, το 69,8% ενεργοποιούνται από συγγενικά πρόσωπα, επικαλούμενα «επιθετικότητα» του ασθενούς (55%) και «ασυνέχεια στην φαρμακευτική αγωγή» (34,2%). Οι ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν πως αυτοί οι παράγοντες δεν αποτελούν απαραίτητα στοιχεία ψυχοπαθολογίας του ατόμου, αλλά συχνά αποδίδονται στην αντίληψη του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, στα κενά στην περίθαλψη και σε έλλειμμα συνέχειας στη φροντίδα στην κοινότητα. Όσον αφορά δε τα περιοριστικά μέτρα στην αναγκαστική νοσηλεία, το 25% των ασθενών αυτών καθηλώθηκε μηχανικά (δηλαδή, περιορίστηκαν δεμένοι με ιμάντες στο κρεβάτι) κατά τη νοσηλεία τους. Τέλος, μόνο το 13,8% από τους ασθενείς που εξέρχονται του ψυχιατρικού νοσοκομείου παραπέμπονται σε Δομές Κοινοτικής Ψυχιατρικής, ενώ χωρίς καν πρόταση παραπομπής παραμένει το 32,2%.
«Στόχος είναι να αναδειχθεί το ζήτημα αυτό σε θέμα ύψιστης σημασίας στην ατζέντα της πολιτικής για την ψυχική υγεία», καταλήγει ο κ. Στυλιανίδης, δείχνοντας βεβαίως τα κενά στην περίθαλψη και την έλλειψη δομών υποστήριξης στην κοινότητα ως βασικές αιτίες του προβλήματος.
«Η κρίση δεν πρέπει να θεωρείται μία συνεχιζόμενη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αλλά μία δυνατότητα για αναθεώρηση και αναδιοργάνωση της ψυχικής υγείας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι αναλώσιμα» τόνισε στην παρέμβασή του ο καθηγητής Εγκληματολογίας, Τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιάννης Πανούσης.