Έχει συμβεί σε όλες τις μαμάδες: Είναι η ώρα για το σχολείο, έχετε ήδη καθυστερήσει στη δουλειά και το παιδί αντί να ετοιμάζεται παίζει με τα παιχνίδια του στο δωμάτιό του. Του λέτε ότι βιάζεστε μία φορά, το λέτε δεύτερη μάταια! Αναπόφευκτα αρχίζετε να φωνάζετε σαν την τρελή και μόνο τότε αρχίζει κάπως να κινητοποιείται. Σε κανέναν δεν αρέσει, όμως, να ξεκινά έτσι η μέρα του με το παιδί.
Για να μάθετε στα παιδιά να σας ακούνε με την πρώτη, πρέπει να τα βοηθήσετε να δίνουν σημασία σε αυτά που τους λέτε. Μεγάλο ρόλο σε αυτό παίζει το πώς τα λέτε. Και οι φωνές σίγουρα δεν λύνουν το πρόβλημα, γιατί οδηγούν σε μία δυσλειτουργική μορφή επικοινωνίας. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι έρευνες που δείχνουν ότι στο μυαλό του παιδιού οι φωνές αποτελούν μια μορφή λεκτικής βίας. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον έχει αποδειχτεί ότι εμφανίζουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση, μεγαλύτερη επιθετικότητα και αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης. Υπάρχει, όμως, άλλος πιο αποτελεσματικός τρόπος για να σας ακούσουν; Καταρχάς, χαμηλώστε τον τόνο της φωνής σας. Στη συνέχεια Πείτε το με μία μόνο λέξη
Οι ειδικοί λένε πως όταν επαναλαμβάνετε αυτό που ζητάτε από τα παιδιά ξανά και ξανά, αυτά συντονίζονται στο να μην ακούν τι λέτε. Η πραγματικότητα είναι ότι τα παιδιά ξέρουν ακριβώς τι θέλετε από εκείνα. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε, λοιπόν, είναι να τους το υπενθυμίσετε με μία μόνο λέξη, π.χ. «ντύσου» ή «φεύγουμε».
Βεβαιωθείτε ότι έχετε την προσοχή τους
Πολλές φορές τα παιδιά είναι τόσο αφοσιωμένα σε αυτό που κάνουν που πραγματικά δεν σας ακούν όταν τους λέτε κάτι –και δεν το κάνουν επίτηδες. Οι ειδικοί το ονομάζουν «έλλειψη περιφερειακής επίγνωσης» και είναι εξαιρετικά σύνηθες σε παιδιά κάτω των 14 ετών. Για να είστε βέβαιη ότι έχετε την προσοχή τους, λοιπόν, κατεβείτε στο ύψος τους, κοιτάξτε τα στα μάτια ή ακουμπήστε στον ώμο τους και στη συνέχεια πείτε τους αυτό που θέλετε –ιδανικά μία φορά, όπως είπαμε παραπάνω.
Εξηγήστε τους
Ένας συχνός λόγος που τα παιδιά δεν κάνουν αυτό που τους ζητάτε είναι γιατί δεν βρίσκουν… τον λόγο. Μπορεί να θεωρούν ότι απλά τα μαλώνετε για κάτι και συνήθως θυμώνουν μαζί σας γι’αυτό. Αντίθετα, αν εξηγήσετε στο παιδί τις επιπτώσεις του να μην σας ακούει, θα μπορέσει πιο εύκολα να συνεργαστεί. Για παράδειγμα, αντί να πείτε στο παιδί «βάλε το γάλα ξανά στο ψυγείο» (και να το επαναλάβετε άλλες 10 φορές μέχρι να το κάνει), είναι προτιμότερο να πείτε «το γάλα χαλάει αν μένει πολλή ώρα εκτός ψυγείου». Η προσέγγιση αυτή δίνει στο παιδί να καταλάβει πως όταν έχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για κάτι, τότε έχει λόγους να κάνει το σωστό.
Επιτρέψτε τους να μάθουν από τις φυσικές επιπτώσεις
Όσο αυτό είναι εφικτό, βέβαια. Οι φυσικές επιπτώσεις μπορούν να δώσουν αποτελεσματικά μαθήματα στα παιδιά, χωρίς να χρειαστεί να κάνουν κάτι οι γονείς. Αν, για παράδειγμα, το παιδί αργεί να ετοιμαστεί για να πάτε σε ένα πάρτι, μπορείτε απλά να του εξηγήσετε ότι θα χάσει το πάρτι. Αν συνεχίσει να καθυστερεί, εν των πραγμάτων θα πάτε στο πάρτι πολύ αργότερα (ή και καθόλου) και θα έχει χάσει όλη τη διασκέδαση. Φυσικά, η μέθοδος αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε περίσταση, π.χ. αν το παιδί μιλά άσχημα ή αν κλωτσά επαναλαμβανόμενα το κάθισμα του αυτοκινήτου. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα χρειαστεί να παρέμβετε εσείς.
Όταν πρέπει να παρέμβετε, δώστε μία προειδοποίηση
Αυτό, φυσικά, θα το κάνετε στην περίπτωση που το παιδί δεν ανταποκρίνεται στο επαναλαμβανόμενο αίτημά σας. Έτσι, όταν π.χ. αργεί να ετοιμαστεί για το σχολείο, μπορείτε να πείτε «Σε 5 λεπτά θα πρέπει να φύγουμε από εδώ. Αν δεν είσαι έτοιμη μέχρι τότε, δεν θα μπορέσουμε να πάμε στις κούνιες αργότερα.» Αυτή είναι μία δίκαιη προειδοποίηση, γιατί όταν το παιδί ξέρει εκ των προτέρων την επίπτωση που θα πρέπει να υποστεί επειδή «σπάει» έναν κανόνα ή αγνοεί το αίτημά σας, είναι πλέον στο χέρι του να επιλέξει την συμπεριφορά που θα ακολουθήσει.
Το κρίσιμο σημείο εδώ είναι αφενός η επίπτωση που θα θέσετε να είναι κάτι ρεαλιστικό που θα γίνει πιστευτό στο παιδί (αν του πείτε π.χ. «Θα φύγουμε τώρα για το σχολείο ή θα σε αφήσω και θα φύγω μόνη μου», το παιδί ξέρει καλά ότι δεν θα το κάνετε) και, αφετέρου, η επίπτωση να εφαρμοστεί εφόσον το παιδί επιλέξει να μη συνεργαστεί, ώστε να καταλάβει ότι δεν αστειεύεστε. Τα παιδιά δείχνουν πάντα σεβασμό στην συνέπεια των λόγων σας.