Συχνά αψηφάμε την υπνηλία και παραμένουμε ξύπνιοι όταν έχουμε εστιάσει την προσοχή μας σε κάτι που μας ενδιαφέρει, κι αν μας απασχολεί πολύ δεν μπορούμε να κοιμηθούμε το βράδυ. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να μας πιάνει χασμουρητό και νύστα κατά τη διάρκεια βαρετών διαλέξεων.
Γιατί μας πιάνει και υπνηλία σε βαρετές καταστάσεις;
Οι μηχανισμοί του εγκεφάλου που διέπουν τη ρύθμιση του ύπνου δεν είναι καλά κατανοητοί, ωστόσο μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications διαπιστώνει ότι ένα μέρος του εγκεφάλου το οποίο συνδέεται με τα κίνητρα και την ευχαρίστηση, ο επικλινής πυρήνας (nucleus accumbens) μπορεί να προκαλέσει ύπνο.
Αυτό το εύρημα μπορεί να εξηγήσει γιατί έχουμε την τάση να κοιμηθούμε όταν δεν υπάρχουν εσωτερικά κίνητρα και ενδιαφέροντες ερεθισμοί από το περιβάλλον, όταν δηλαδή βαριόμαστε.
Ιάπωνες και Κινέζοι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Tsukuba και του Πανεπιστημίου Fudan, αντίστοιχα, χρησιμοποίησαν χημειο-γενετικές και οπτικές τεχνικές για τον απομακρυσμένο έλεγχο των δραστηριοτήτων των νευρώνων στον επικλινή πυρήνα και των συμπεριφορών στις οποίες μεσολαβεί.
Ως αποτέλεσμα, η ιαπωνοκινεζική ομάδα ανακάλυψε ότι οι νευρώνες στον επικλινή πυρήνα έχουν εξαιρετικά ισχυρή ικανότητα να προκαλέσουν ύπνο ο οποίος δεν μπορεί να διακριθεί από τον φυσικό ύπνο. Ο φυσικός ύπνος είναι γνωστός ως ύπνος αργών κυμάτων, καθώς χαρακτηρίζεται από αργά και υψηλής τάσης εγκεφαλικά κύματα.
“Η αδενοσίνη είναι μια ισχυρή υποψήφια για την εμφάνιση του ύπνου μέσω της επίδρασης του επικλινή πυρήνα”, ανέφερε ο Yo Oishi, ο κύριος συγγραφέας της μελέτης.
Η αδενοσίνη
Η απελευθέρωση αδενοσίνης είναι εδώ και καιρό γνωστό ότι προκαλεί νύστα ενεργοποιώντας τους υποδοχείς της στον εγκέφαλο. Ένας συγκεκριμένος υποτύπος υποδοχέων αδενοσίνης, οι υποδοχείς Α2Α, εκφράζονται πυκνά στον επικλινή πυρήνα.
Η καφεΐνη, η πιο ευρέως καταναλισκόμενη ψυχοδιεγερτική ουσία στον κόσμο, μας κρατάει ξύπνιους γιατί μπλοκάρει τους υποδοχείς της αδενοσίνης και στον εγκέφαλο. Φαίνεται ότι μπλοκάρει και τους υποδοχείς Α2Α του επικλινή πυρήνα.
Μόρια που ενεργοποιούν τους υποδοχείς Α2Α στον επκλινή πυρήνα μπορεί να ανοίξουν ασφαλείς θεραπευτικές οδούς για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, η οποία είναι ένα από τα πιο κοινά προβλήματα ύπνου με εκτιμώμενο επιπολασμό 10-15% στον γενικό πληθυσμό και 30-60% στον ηλικιωμένο πληθυσμό.