Ένα από τα βασικότερα, αν όχι το σημαντικότερο θέμα που προβληματίζει τους περισσότερους γονείς όταν έρχεται στον κόσμο το δεύτερό τους παιδάκι αφορά το συναίσθημα… της ζήλειας: το αίσθημα εκείνο που τρυπώνει στην οικογένεια όταν έρθει στον κόσμο το νέο μέλος. Και είναι η περίοδος αυτή που οι γονείς αρχίζουν να αγχώνονται και να προβληματίζονται αναφορικά με το γιατί το μεγάλο παιδί ζηλεύει το μικρό του αδερφάκι, γιατί με κάθε ευκαιρία ο μεγάλος αδερφός θα πειράξει το μικρό, τι κάνουν λάθος και εμφανίζεται η ζήλεια.
Πριν εστιάσουμε λοιπόν στους τρόπους διαχείρισής της οφείλουμε να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο η ζήλεια έχει κωδικοποιηθεί ως «κακό» συναίσθημα, συναίσθημα δηλαδή που δεν θέλουμε να νιώθουμε ούτε εμείς ούτε και τα παιδιά μας. Πόσο συχνά ακούμε όλοι γονείς να μαλώνουν το μεγάλο παιδί γιατί ζηλεύει το μικρό του αδερφάκι; «Δεν πρέπει να ζηλεύεις είναι κακό» φωνάζει η μαμά που περπατά με το παιδάκι της στο διπλανό μου δρόμο.
Αρχικά, να πούμε ότι η ζήλεια εμφανίζεται περίπου στον 15ο μήνα και ουσιαστικά σηματοδοτεί την αναγνώριση από την πλευρά του παιδιού ότι ο τρόπος που η μαμά του συμπεριφέρεται είναι διαφορετικός από τον αντίστοιχο που έχει απέναντι στο μικρό του αδερφάκι («η μαμά κάνει περισσότερες αγκαλιές το μωρό, περνά περισσότερο χρόνο μαζί του, του λέει συνεχώς πόσο πολύ το αγαπάει») και αποτελεί κατάκτηση του παιδιού για την υγιή ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος από την πλευρά των γονέων να γίνεται νουθεσία στο πρωτότοκο παιδί για να μη ζηλεύει, καθώς με τον τρόπο αυτό ακυρώνονται τα συναισθήματα που βιώνει το ίδιο το παιδί. Με τον ερχομό του νέου μέλους στο σπίτι κλονίζεται ολόκληρη η ψυχοσύνθεση του πρωτότοκου παιδιού, καθώς από επίκεντρο της προσοχής και «μοναχοπαίδι» γίνεται ο μεγάλος αδερφός. Αυτόματα παίρνει το μήνυμα ότι ο ερχομός του νέου μέλος σημαίνει λιγότερες αγκαλιές, λιγότερο παιχνίδι και λιγότερη προσοχή.
Παρακάτω ακολουθούν ορισμένοι πρακτικοί τρόποι για να μπορέσουν οι γονείς να διαχειριστούν ευκολότερα το συναίσθημα της ζήλειας που εκφράζει το μεγάλο αδερφάκι απέναντι στο μικρό.
Οι όποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν για παράδειγμα η αλλαγή του δωματίου ή του κρεβατιού να μη συμπέσουν χρονικά με τη γέννηση του δεύτερου μωρού (κάτι που γίνεται πολύ συχνά!) αλλά να γίνουν νωρίτερα. Στόχος είναι το μεγαλύτερο παιδάκι να μη συνδέσει την αλλαγή της καθημερινότητάς του με τον ερχομό του νέου μέλος αλλά με το ότι έχει μεγαλώσει.
Κάποιες φορές, όταν έχετε τη δυνατότητα δώστε προτεραιότητα στο πρωτότοκο παιδάκι σας και όχι στο μωρό. Για παράδειγμα, εάν αρχίσει το μωρό να κλαίει και εσείς εκείνη την ώρα τελειώνετε το παραμύθι που διαβάζετε στο μεγάλο αδερφάκι πείτε μία φράση όπως «περίμενε μωράκι λίγο. Τελειώνω το παραμύθι που διαβάζω στον αδερφό σου και έρχομαι». Με τον τρόπο αυτό το παιδάκι σας θα κατανοήσει ότι ορισμένες φορές οι δικές του ανάγκες έρχονται σε προτεραιότητα.
Μη συγκρίνετε τα παιδιά σας μεταξύ τους. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο πλήγμα για τα αδέρφια από το να τα συγκρίνετε μεταξύ τους αναφορικά με τις δεξιότητες, τις ικανότητες και τα ταλέντα τους. Πώς θα κάνετε δύο αδέρφια να είναι αγαπημένα όταν μιλάτε υποτιμητικά για το ένα σε σχέση με τον αδερφό του; Κρατήστε στο νου σας ότι όπως και τα λουλούδια σε έναν κήπο ποτέ δεν είναι ίδια, έτσι ακριβώς συμβαίνει και με τη μοναδικότητα των παιδιών σας. Αγκαλιάστε τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των παιδιών σας και αναδείξτε τα.
Κλείνοντας, να θυμάστε πως τέλεια οικογένεια δεν υπάρχει. Ιδανική όμως είναι η οικογένεια που μέσα από τις δυσκολίες και τα προβλήματα βρίσκει τις ισορροπίες της και μετατρέπει τα λάθη σε ευκαιρίες μάθησης για όλα της τα μέλη.